Nalatenschap maakt uniek lab en kankeronderzoek mogelijk
25 juni 2021
In 2021 heeft de Erasmus MC Foundation een prachtige gift ontvangen uit de nalatenschap van de heer Pieter Dedert. Deze gift, bestemd voor kankeronderzoek en apparatuur ten behoeve van onderzoek, wordt deels besteed in het nieuwe ATMP lab. Het andere deel wordt besteed aan uniek onderzoek dat hopelijk de behandeling van uitgezaaide blaaskanker verbetert.
Prof. dr. ir. Guido Jenster, hoofdonderzoeker
ATMP-lab
ATMP-lab is een afkorting die staat voor Advanced Therapeutic Medical Products-lab. Ook wel ‘levende geneesmiddelen’-lab genoemd. Met deze faciliteit hoopt het Erasmus MC de komende jaren een belangrijke bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van immuuntherapie voor onder meer hersentumoren, blaas-, long-, pancreas- en prostaatkanker en de bloedkankers.
De levende geneesmiddelen zijn afweercellen of virussen die na genetische manipulatie of andere behandelingen worden gebruikt om ziekten te genezen. De inzet van deze levende geneesmiddelen behoort tot de immuuntherapie, een relatief jonge vorm van kankerbehandeling die naar verwachting in de komende jaren een grote vlucht gaat nemen.
Afweercellen
Het onderzoek met dendritische cellen of CAR-T cellen is gepersonaliseerd: onderzoekers halen afweercellen tegen een tumorcel uit de patiënt, passen de eigenschappen van deze afweercellen aan en geven deze cellen in veelvoud weer terug aan de patiënt. Deze teruggegeven, persoonlijke afweercellen spelen vervolgens een belangrijke rol in het opruimen van kankercellen.
Virussen
Naast CAR-T cellen gaat er in het lab gewerkt worden met (oncolytische) virussen. Deze specifieke virussen binden zich aan kwaadaardige cellen en vreten zich als het ware door een tumor heen, waarbij de tumor wordt opgeruimd. Ook op plekken waar men met andere behandelingen (operatie, bestraling) niet bij kan. Deze virussen worden niet per patiënt geproduceerd, maar in een batch die voor meerdere patiënten ingezet kan worden.
In het lab
Uitgezaaide blaaskanker
Naast apparatuur in het ATMP lab maakt de gift van de heer Dedert uniek onderzoek mogelijk naar een betere behandeling van uitgezaaide blaaskanker en in de toekomst mogelijk andere vormen van kanker. Hierbij wordt gebruik gemaakt van nanobodies die zijn aangemaakt door lama’s die gevaccineerd zijn met eiwitten van kankercellen van patiënten. Gelukkig heeft de lama geen last van de injecties.
De nanobodies zijn fragmenten van kleine antilichamen die uniek gemaakt worden door kameelachtigen, zoals de lama. Door de vaccinatie zijn de nanobodies gericht tegen de kankercellen. Na het selecteren van de nanobodies die alleen blaastumoren binden en niet normale weefsels, kunnen we ze radioactief maken om de tumoren op te sporen en kapot te maken.
Het vraagt echter nog veel onderzoekstappen en duurt geruime tijd, maar er is goede hoop dat deze nanobodies effectief zijn in patiënten. Wanneer deze procedure werkt voor blaaskanker, kan hetzelfde stappenplan worden ingezet voor vele andere soorten kanker.
De heer Dedert is helaas niet meer onder ons, maar dankzij zijn nalatenschap zal unieke apparatuur in het ATMP lab nog vele jaren dankbaar in gebruik zijn. En het door hem gefinancierde onderzoek zal hopelijk de overlevingskansen van veel kankerpatiënten aanzienlijk verbeteren.
Lees hier het verhaal van de heer Dedert, uitvinder van de beroemde ijslolly met 2 stokjes.
