Behandeling van een aorta aneurysma

In april 2018 organiseerden we het Erasmus MC Thorax Foundation diner in het Hulstkampgebouw in Rotterdam. De veiling stond onder leiding van Alexander Pechtold die werd bijgestaan door Loes Luca die zorgde voor een scherpzinnig en humoristisch tintje. Een geweldig bedrag van € 300.000,- werd samengebracht door gulle donateurs! Hiermee kon dr. Alexander Hirsch onderzoek doen naar de behandeling van een aorta aneurysma samen met promovendus Savine Minderhoud.

Erasmus MC Foundation

In een interview vertellen ze meer over het onderzoek.

Wat wilden jullie met dit project onderzoeken?

“In het Erasmus MC doen we al jaren onderzoek naar hoe we een aorta aneurysma (verwijding van de grote lichaamsader) beter kunnen diagnosticeren en behandelen. De aorta is de belangrijkste slagader in ons lichaam: het verbindt het hart met de rest van ons lichaam. Als iemand een aneurysma heeft, wordt de kans groter dat de aorta scheurt. Deze scheuring noemen we een dissectie, waaraan helaas het merendeel van de patiënten overlijdt.”

“Gelukkig is er behandeling mogelijk. Patiënten met een aneurysma worden regelmatig gecontroleerd en soms preventief geopereerd als de diameter van de aorta een bepaalde grens bereikt. Nu geldt: hoe wijder de aorta, hoe groter de kans op een scheur. Echter, de kans op een dissectie (scheur in de slagaderwand) is niet alleen afhankelijk van de diameter van de aorta. Het blijft een lastige vraag: wanneer moet je als arts adviseren om preventief te opereren?”

“Met dit onderzoek wilden we achterhalen of er ook andere factoren zijn die een verwijding van de aorta kunnen voorspellen en daarmee het ontstaan van een scheur, zodat we in de toekomst patiënten met een aneurysma beter kunnen behandelen en een dissectie kunnen voorkomen.

Daarvoor hebben we nieuwe, geavanceerde beeldvormingstechnieken gebruikt waarmee we de maximale bloedstroomsnelheid, de richting van de bloedstroom en de wall shear stress (wandschuifspanning) konden berekenen. Wandschuifspanning betekent de druk die op een bloedvat staat.

Hiermee hoopten we een betere voorspelling te kunnen doen wanneer de aorta wijder wordt.“

Wat is het eindresultaat?

“In 2018 is Savine Minderhoud gestart met het verzamelen van veel data van patiënten. Deze patiënten ondergingen uitgebreide onderzoeken van de aorta, waaronder een MRI- en CT-scan. Na 3 jaar werden deze onderzoeken herhaald om de veranderingen te onderzoeken.”

“Naast de standaard onderzoeken voor het meten van de grootte van de aorta zijn ook geavanceerde 4D-flow metingen verricht. Dit is een nieuwe MRI-techniek waarbij de stroming van het bloed door de aorta in detail kan worden gemeten inclusief de wandschuifspanning.

Uit dit onderzoek bleek inderdaad dat de wandschuifspanning een goede voorspeller is voor de groei van een aorta. De resultaten van dit onderzoek zijn een belangrijke doorbraak, omdat we nu beter in kunnen schatten hoe de aorta zich verder zal verwijden. Daarnaast is er gekeken hoe deze nieuwe metingen, zoals de wandschuifspanning, veranderen over de tijd om meer inzicht te krijgen in het proces van de aortaverwijding.

Naast deze studie hebben we gekeken naar de betrouwbaarheid van deze geavanceerde metingen en de combinatie van deze 4D-flowmetingen met andere geavanceerde technieken, zoals een PET-scan, om meer inzicht te krijgen in het ziekteproces zelf.

Het afgelopen jaar hebben ook andere onderzoeksgroepen het belang van deze nieuwe metingen laten zien. De resultaten moeten nu in toekomstig onderzoek verder worden ingezet om goed te kunnen bepalen hoe we de wandschuifspanning kunnen gebruiken voor de selectie van patiënten die frequenter moeten worden gecontroleerd en bij wie preventief een operatie is aangewezen ter voorkoming van een scheur in de aorta.”

Wanneer is de promotie geweest en wat doet de promovendus nu?

“Met grote dank aan alle gasten van het diner in 2018 konden Hirsch en Minderhoud dit onderzoek uitvoeren. Savine Minderhoud werkt momenteel als arts in het Albert Schweitzer Ziekenhuis. Zij zit nu in de afrondende fase van haar promotie en zal waarschijnlijk begin 2023 promoveren.”

Artsen kunnen met een PET-scan vaststellen waar een tumor in het lichaam van de patiënt exact zit. De patiënt krijgt vlak voor de scan een infuus met een radioactieve stof. Deze radioactieve stof gaat vervolgens op de tumor zitten. De plek van de tumor wordt hierdoor goed zichtbaar.

Tegenwoordig is het ook mogelijk om met diezelfde radioactieve stof (met minimale aanpassingen) patiënten met prostaatkanker te behandelen. Patiënten met prostaatkanker krijgen dan naast chemo- en/of hormoontherapie ook een therapie genaamd radionuclide therapie. Artsen gebruiken één soort stof die de tumoren in beeld brengt én de tumoren kan behandelen. Zo’n soort methode wordt ook wel theranostiek genoemd. Theranostiek is dus een combinatie van therapie (behandeling) en diagnostiek (diagnose stellen).

Dat gaat als volgt te werk. Artsen kunnen eerst een scan maken om de tumor te lokaliseren en bij een positieve scan kunnen zij hetzelfde stofje gebruiken om de patiënt te behandelen. Twee vliegen in één klap dus.

Tekst gaat verder onder het kader

Meer over de Erasmus MC Thorax Foundation